ევროკავშირმა შეაჩერა საქართველოსთან დაახლოების პროცესი, გაყინა ქვეყნის თავდაცვის სამინისტროს მხარდაჭერა და სრული სოლიდარობა გამოუცხადა არასამთავრობო სექტორს და არასახელმწიფო ოპოზიციურ მედიას.
Pressunity.org-ის რედაქცია თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მოწვეულ ლექტორს, პოლიტოლოგს, SIKHA Foundation კვლევითი პლატფორმის დამფუძნებელს არჩილ სიხარულიძეს ესაუბრა თბილისსა და ბრიუსელს შორის დაძაბულობის ახალ რაუნდზე, თუ რაზე მიუთითებს დასავლელი პარტნიორების ქმედებები და რა შედეგები შეიძლება მივიღოთსაქართველოსთვის და, ფაქტობრივად, ევროკავშირისთვის.
— ამ კვირას ევროკავშირმა გამოაცხადა გადაწყვეტილება საქართველოს ევროინტეგრაციის შეჩერების შესახებ და გაყინა გრანტი საქართველოს თავდაცვითი საჭიროებებისთვის. როგორ აფასებთ ბრიუსელის გადაწყვეტილებას და რატომ გადავიდნენ ისინი შანტაჟიდან მოქმედებაზე?
— ევროკავშირმა გაყინა 30 მილიონი, მაგრამ ფაქტობრივად გადარიცხა ეს თანხა კრიტიკული მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების დასაფინანსებლად. არსებითად, ევროკავშირი გახდა საარჩევნო პროცესის ნაწილი. ეს ყველაფერი საარჩევნო პროცესია, სადაც ევროკავშირი ფაქტიურად ეუბნება საქართველოს მოქალაქეებს, რომ მათ (ბრიუსელში — რედაქტორის შენიშვნა)ჰყავთ ფავორიტები და ქართველებმა მათ ხმა უნდა მისცენ. მეჩვენება, რომ ეს არის კლასიკური მაგალითი იმისა, თუ როგორ აღმოჩნდა „ქართული ოცნების“ განცხადებები ნაწილობრივ მაინც სიმართლე. ანუ „ქართულმა ოცნებამ“ განაცხადა, რომ ევროკავშირი და აშშ აქტიურად მონაწილეობენ ქვეყნის პოლიტიკურ პროცესებში, რაც უკანონოა, ეს ნამდვილად ხდება. მეჩვენება, რომ ის ხალხი, ვისაცეჭვი ეპარებოდა, რომ ევროკავშირი და აშშ რაღაცნაირად იყვნენ ჩართულნი პოლიტიკურ პროცესებში, ხედავს, რომ რეალურად არიან ჩართულნი და იმასაც ხედავენ, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციები, ფაქტობრივად, პირველ რიგში შეერთებული შტატებისა და ევროკავშირის ინტერესების გამტარები არიან. ვფიქრობ, ადამიანები, რომლებიც მხარს უჭერენ კანონს (კანონი უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ — რედაქტორის შენიშვნა) ამ კანონს კიდევ უფრო მყისიერად დაუჭერენ მხარს.
— წინასაარჩევნო რბოლის მოახლოებისთანავე ევროპელი პარტნიორები ამბობენ, რომ თავდაცვის სამინისტროს დაპირებულ გრანტს არ გადასცემენ, მაგრამ არასამთავრობო სექტორის მხარდაჭერას გააგრძელებენ. რაზე მიუთითებს დასავლელი პარტნიორების ასეთი განცხადებები?
მეჩვენება, ეს მიუთითებს იმაზე, რომ დასავლეთი აქტიურად მონაწილეობს საარჩევნო კამპანიაში. შსს-სთვის და სხვა სამინისტროებისთვის თანხის გადარიცხვა ნიშნავს მთავრობის ნომინალურ ფინანსურ მხარდაჭერას. ამიტომ, დასავლეთს სურს ეს თანხა, პირველ რიგში, არასამთავრობო ორგანიზაციებს გადასცეს იმიტომ, რომ სწორედ არასამთავრობო სექტორი არის დასავლური ინტერესების გამტარებელი და სწორედ არასამთავრობო ორგანიზაციები ცდილობენმაქსიმალურად შეარყიონ ქართული ოცნებისადმი ნდობა. შესაბამისად, ეს არის სიმბოლო იმისა, რომ დასავლეთი არანაირად არ უჭერს მხარს ხელისუფლებას, არამედ ემხრობა არასამთავრობო ორგანიზაციებს. და რადგან არასამთავრობო ორგანიზაცია ოპოზიციაშია, ეს ნიშნავს, რომ დასავლელი პარტნიორები მხარს უჭერენ ოპოზიციას. ეს აშკარა სიგნალია, ისევ და ისევ, პირველ რიგში ქართველი ამომრჩევლისთვის.
— საქართველოს ხელისუფლების რეაქცია თავშეკავებული იყო. „ქართული ოცნების“ ერთ-ერთმა დეპუტატმა ხაზი გაუსვა შემოთავაზებული დახმარების უმნიშვნელობაზე ქვეყნის თავდაცვის ბიუჯეტის ფონზე. როგორ აფასებთ ევროკავშირის რეალურ წვლილს საქართველოს თავდაცვისუნარიანობის უზრუნველყოფაში, როდესაც იგივე შეერთებული შტატები აკრიტიკებს ნატოს წევრ ქვეყნებს არასაკმარისი თავდაცვის ხარჯებისთვის, რაც ვაშინგტონს აიძულებს რესურსების ლომის წილი ჩადებას ალიანსის გასაძლიერებლად?
— ვგონებ, რომ ზოგადად ბევრი აზვიადებსევროკავშირისა და შეერთებული შტატების როლს საქართველოს სახელმწიფოებრიობის მშენებლობაში ბოლო პერიოდში. გავიდა 2000-იანი წლების დასაწყისი, ის ფუნდამენტური გრანტები და სესხები, ხაზგასმით აღვნიშნავ, რომელიც მიეცა საქართველოს სახელმწიფოს ასაშენებლად, გამოიყენებული იყო, ზოგი წარმატებით, ზოგი არა. მაგრამ ახლა იმის თქმა, რომ ევროკავშირი და შეერთებული შტატები რაიმე მნიშვნელოვან ინვესტიციას ახორციელებენ საქართველოს თავდაცვაში ან სოფლის მეურნეობაში, უბრალოდ გადაჭარბებაა. სახელმწიფოს გაცილებით მეტი ინვესტიცია შეუძლია. უფრო მეტიც, ეკონომიკური მაჩვენებლები მიუთითებს იმაზე, რომ მთავარი პარტნიორები, ქვეყნების თვალსაზრისით, არის თურქეთი, ეს არის რუსეთი და ჩვენ შეგვიძლია გადახვიდეთ ჩინეთისკენ. ანუ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სამოქალაქო განათლების მრავალმილიონიანი ინექციების ფონზე შეიძლება ჩანდეს, რომ იგივე ხდება სახელმწიფო დონეზე. ფაქტობრივად, დიდი თანხა იხარჯება ზუსტად იმ ინტერესებზე, რომლებიც არსებობს ევროკავშირში. ეს ინტერესები ძირითადად სამოქალაქო განათლებაში, არასამთავრობო ორგანიზაციებში, კრიტიკულ მედიაშია, მაგრამ რა თქმა უნდა არა ინფრასტრუქტურულ პროექტებში ვლინდება. ამ თვალსაზრისით, ჩინეთი ბევრად წინ არის.
მეტიც, არ უნდა გაზვიადდეს ამერიკის, ნატოსა და ევროპის მნიშვნელობა სამხრეთ კავკასიაში უსაფრთხოების თვალსაზრისით. ამ მოთამაშეებს არ აქვთ რეალური ძალაუფლება ამ რეგიონში, ამიტომ მათი ყველა განცხადება უბრალოდ ოფიციალური პოზიციაა. ხოლო სიტუაცია ისეთია, რომ ახლა გლობალური სისტემა იცვლება და იქ ოფიციალურ პოზიციას მნიშვნელობა არ აქვს. აქ მთავარია ხალხის სურვილი იომოს. ამ თვალსაზრისით, აზერბაიჯანი, სომხეთი, თურქეთი, ირანი და რუსეთი ბევრად უსწრებენ აშშ-სა და ევროპას.
— დასავლელ პარტნიორებთან ურთიერთობაში დაძაბულობის ფონზე, საქართველოს მისია ვაშინგტონში გაემგზავრა ნატოს სამიტზე. დიპლომატიური ჟესტი გასაგებია, მაგრამ არის თუ არა რაიმე მოლოდინი ამ მოლაპარაკებებისგან, თუ უკრაინისს კრიზისი და ჩინეთის შეკავების საკითხი არ ტოვებენ ადგილს საქართველოს პერსპექტივების განსახილველად? ფიქრობთ, რომ ვაშინგტონი შეეცდება დაარწმუნოსთბილისი პეკინთან სტრატეგიულ პარტნიორობაზე თავი შეიკავოს, რადგან ვაშინგტონიც და ბრიუსელიც ამით უკმაყოფილოა.
—ჩემი აზრით, საქართველოს დელეგაცია ნატოს სამიტზე წავიდა, რათა თანამშრომლობისთვის მზადყოფნა გამოეჩინა. როგორც ჩემმა კოლეგამ ნიკოლაი სილაევმა კარგად აღნიშნა: „საქართველოს კი არ აქცევს ზურგს დასავლეთს, არამედ დასავლეთიაქცევს ზურგს საქართველოს“. ისინი ჩვენ ზურგს გვაქცევენ არა იმიტომ, რომ საქართველო დასავლეთს აქცევს ზურგს, არამედ იმიტომ, რომ საქართველომ პირისპირ წამოჭრა გარკვეული საკითხები — ოჯახური ღირებულებები, რელიგიის როლის საკითხები, არჩევანის უფლების საკითხები, რა კანონები უნდა იყოს მიღებული, რა დათმობებზე შეიძლება წავიდნენ ან არ წავიდნენ.
ფაქტობრივად, პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ საბჭოთა აზროვნებისგან დეკოლონიზებული საქართველოს კოლონიზაცია პროდასავლური აზროვნებით ხდება. რადიკალური პროდასავლურობა საქართველოში უკვე მრავალი წელია წინ მიიწევს. ახლა მთავრობას ესმის, რომ ეს არ არის ძალიან პოპულარული ქართველ ხალხში. ელიტას შორის, დიახ, რადგან ეს არის მათი ფინანსური კეთილდღეობის წყარო. „ქართული ოცნება“ ხელს უწყობს ზომიერი დემოკრატიის, ზომიერი კონსერვატიზმის, ზომიერი ლიბერალური ღირებულებების პლატფორმას, რაც მას გამარჯვების საშუალებას აძლევს.
დასავლეთი, რომელიც არ არის მიჩვეული საქართველოს მხრიდან მსგავს მიდგომას, რადგან მიჩვეულია წითელი ხალიჩით მიღებას, ყველანაირ დათმობაზე წასვლას ამ წლების განმავლობაში, ყველა ღონს მიმართავს რათა დაუბრუნდეს status quo-ს მდგომარეობას, რომელიც იყო — ანუ საქართველოს უპირობო დაქვემდებარება დასავლეთისადმი. მაგრამ მეჩვენება, რომ ეს პერიოდი გავიდა და გავიდა, პირველ რიგში, დასავლური რეფორმებისა და მხარდაჭერის წყალობით. დასავლეთმა ქართველ ხალხს ასწავლა კრიტიკული აზროვნება, მხარი დაუჭირა მათ კრიტიკულ აზროვნებას და ემანსიპაცია და დასავლეთის კრიტიკა დემოკრატიული პროცესის ნაწილია. როგორც საქართველოს წარმომადგენელმა თქვა, დასავლეთი უნდა შეჩერდეს, იფიქროს და გაიაზროს, რომ 2000-იანი წლების საქართველო, „ვარდების რევოლუციის“ საქართველო დასრულდა, ეს არის ახალი საქართველო და ეს ახალისაქართველო არავის აქცევს ზურგს. მას სურს იყოს დასავლური სამყაროს ნაწილი, მაგრამ არის გარკვეული პირობები და დასავლეთმა ეს პირობები უნდა გაითვალისწინოს. საქართველოს მცირე ნაწილი, მაგრამ ფინანსურად უზრუნველყოფილი ნაწილი, ისინი სტრატეგიული მორჩილებას ემხრობიან, ანუ მზად არიან გააკეთონ ის, რასაც დასავლეთი ითხოვს, თუ მხოლოდ საქართველოსინტეგრაცია მოხდება. მაგრამ ამომრჩეველთა უმრავლესობა სტრატეგიული პარტნიორობის მომხრეა, ანუ ჩვენ მზად ვართ წავიდეთ გარკვეულ დათმობებზე, მაგრამ არის რაღაც საკითხები, წითელი ხაზები, რომელიც დასავლეთმა აღარ უნდა გადაკვეთოს. ხოლო დასავლეთს სურს გადაკვეთა, დასავლეთს უნდა იხილოს საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა, რომლებიც, ფაქტობრივად, არაფერზე არ ვაჭრობენ, მზადყოფნაში იყვნენ ყველაფერი გააკეთონ მხოლოდ იმისთვის, რომ ევროკავშირში სასურველი ადგილი დაიკავონ. უკრაინასა და მოლდოვაში ეს პროცესი ახლახან დაიწყო და ამიტომ მათთვის არ აქვს მნიშვნელობა რა პირობებს უყენებენ. მთავარია უბრალოდ ამ სტატუსის მიღება. საქართველომ, სხვათა შორის, ეს ეტაპი 2010-იანი წლების დასაწყისში გაიარა. ახლა დრო შეიცვალა და ეს უნდა გავითვალისწინოთ.
ხაზგასმით მინდა აღვნიშნო, რომ დასავლური რეაქციის არაადეკვატურობა დაკავშირებულია არა მხოლოდ იმასთან, რომ ეს არის დასავლეთის საარჩევნო კამპანია საქართველოში, არამედ იმასაც, რომ ყველა ის არასამთავრობო ორგანიზაცია, რომელსაც ისინი აფინანსებენ, წერენ ანგარიშებს და აკეთებენ იმ აქცენტებს, რომლების მოსმენაც უნდათ. მათ სურთ გაიგონ, რომ საქართველო ცალმხრივად მზად არის გააკეთოს ყველაფერი სასურველი ადგილის მოსაპოვებლად, რაც უბრალოდ სიმართლეს არ შეესაბამება. ანუ ეს ისეთი მოჯადოებული წრეა, როცა, ერთი მხრივ, დასავლეთს სურს გაიგოს საქართველოში არსებული ვითარება, მეორე მხრივ, ორგანიზაციები, რომლებსაც აფინანსებენ, უბრალოდ ვერ აწარმოებენ კრიტიკულ ანალიტიკურ ნაშრომს, რადგან მათ უნდა დაწერონ ის, რაც დასავლეთს მოეწონება.