Վերջերս հայկական մի շարք լրատվամիջոցներից հայտնի դարձավ, որ Հայաստանի վարչապետը մայիսին նախատեսում է այցելել Մոսկվա և մասնակցել ԵԱՏՄ գագաթնաժողովին: Հետաքրքիրն այն է, որ Հայաստանի իշխանությունները պարբերաբար հայտարարում են ՀԱՊԿ-ից հնարավոր դուրս գալու մասին և ոչ մի մասնակցություն չեն ունենում ՀԱՊԿ-ի գծով միջոցառումներին, բայց ԵԱՏՄ-ի հարցում ակտիվություն են պահպանում և նույնիսկ կարելի է դրական վերաբերմունք նկատել եվրասիական ուղղության նկատմամբ։
ՀՀ-ի եվրասիական առավելությունները
Շատերը կասեն, որ Հայաստանի իշխանության քաղաքականությունը շատ բնական է ԵԱՏՄ-ի նկատմամբ, քանի որ հենց Հայաստանի անդամակցությունը Եվրասիական տնտեսական միությանում ապահովում է հանրապետությանը իրական տնտեսական աճ, որով այդքան պարծենում են ներկայիս հայ պաշտոնյաները: Կարելի է համաձայնել այդ պնդումների հետ, որ նման քաղաքականությունը միանգամայն ճիշտ է՝ ելնելով Հայաստանի շահերից, բայց ՀՀ իշխանությունները միշտ չէ, որ ամեն ինչ անում են այնպես, ինչպես դա բխում է երկրի շահերից։
Փաշինյանն ու իր թիմը գործում են այն տրամաբանությամբ, որ քաղաքականապես լինելու են Արևմուտքի, իսկ տնտեսապես ՝ Ռուսաստանի և ԵԱՏՄ երկրների հետ, չէ որ Եվրամիությունը բոլոր հնարավոր դասավորություններով չի կարող այլընտրանք դառնալ Ռուսաստանին և Եվրասիական տնտեսական միության երկրներին՝ Հայաստանի և ԵՄ – ի միջև տարրական լոգիստիկայի բացակայության պատճառով։ Հայկական ապրանքները ԵՄ շուկայում անմրցունակ կլինեն։ Այսօր հայկական պատրաստի արտադրանքը հասնում է հենց ԵԱՏՄ շուկաներ, ինչն էլ Հայաստանի համար ապահովում է տնտեսական աճ և բնակչության շրջանում զբաղվածություն։
Հայաստանի իշխանության ներկայացուցիչները միամտաբար կարծում են, որ Արևմուտքն իրենց հնարավորություն կտա զարգացնել Հայաստանի տնտեսությունը Ռուսաստանի հետ միասին, իսկ քաղաքական վեկտորը զարգանա արևմտյան երկրների ուղղությամբ։ Արտաքին կուրսի վերջնական փոփոխությունից հետո Արևմուտքը Հայաստանի առջև պայման կդնի ԵԱՏՄ-ից և ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու վերաբերյալ, իսկ հետո՝ լիակատար խզում հայտարարելու Ռուսաստանի հետ։ Հայաստանը չի լինի առաջին երկիրը, որի առաջ նման պայմաններ են դրվում
Այսօր Փաշինյանը քաջ գիտակցում է, որ Հայաստանի տնտեսական աճն ապահովվում է բացառապես ԵԱՏՄ-ին երկրի անդամակցության շնորհիվ, և Երևանի Հնարավոր դուրս գալը միությունից հավասարեցվում է առանց որևէ չափազանցության սեփական գլխին կրակելուն։ Սակայն դժվար կլինի պատկերացնել, որ արևմտյան երկրները քաղաքական մերձեցման կգնան Հայաստանի հետ, որն այդքան սերտորեն կապված կլինի Ռուսաստանի հետ տնտեսական առումով։
Դեպի արևմուտք ուղղությունն ու Հայաստանի շահերը
Բոլորովին վերջերս Եվրախորհրդարանը բանաձև ընդունեց, համաձայն որի՝ Եվրախորհրդարանականները կոչ են անում դիտարկել Հայաստանին ԵՄ անդամի թեկնածուի կարգավիճակ տալու հնարավորությունը։ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Եվրախորհրդարանի կողմից այս բանաձևի ընդունումից հետո հայտարարեց, որ հույս ունի, որ երկրի քաղաքական ուժերը, հասարակական կազմակերպությունները, հասարակության տարբեր շերտերը, քաղաքացիները իրենց վերաբերմունքը կարտահայտեն Եվրախորհրդարանի այս ուղերձի վերաբերյալ:
Հայաստանի քաղաքացիներին հիմա համոզում են, որ իրենց սպասում է լուսավոր եվրոպական ապագա, և այն սարերի հետևում չէ, բայց դրա համար պետք է, որ հայ ժողովուրդը մոռանա իր պատմությունն ու արժեքները, որոնք սերտորեն կապված են Ռուսաստանի հետ։ Արևմուտքը վստահեցնում է, որ Հայաստանի առջև ծառացած այսօրվա մարտահրավերները կապված են նրա հետ, որ Ռուսաստանը տարիներ շարունակ խանգարում է հայերին զարգանալ և դառնալ քաղաքակիրթ եվրոպական ընտանիքի մաս:
Փաշինյանը ժողովրդին մտովի նախապատրաստում է հանրաքվեի, որի ժամանակ ՀՀ քաղաքացին պետք է իր ձայնը տա ԵՄ-ին կամ ԵԱՏՄ-ին։ Ժողովրդին արդեն մոլորության մեջ են գցում, որ շուտով հայերը Եվրոպա կմեկնեն առանց վիզայի։ Այն մասին, որ այդ հարցը պետք է սկսել քննարկել Հայաստանի հետ, վերջերս հայտարարեցին նաև Եվրախորհրդարանում։ Անգամ արդեն հասկանալի է, որ առանց մուտքի արտոնագրի եվրոպական երկրներ այցելելու հարցը Հայաստանի համար քաղցրաբլիթ է, և նույնիսկ հայաստանյան պաշտոնական շրջանակները վերջերս կառավարության նիստում հրապարակավ հայտարարեցին, որ քաղաքացիների համար եվրոպական մուտքի արտոնագրեր ստանալու հարցը հետընթաց է ապրել, մասնավորապես, ԱԳ փոխարտգործնախարարը հայտարարեց, որ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին ավելի ու ավելի են մերժում Եվրոպա մուտքի արտոնագիր ստանալու հարցում։
Հետաքրքիր է ստացվում, որ մինչ Եվրախորհրդարանը հայտարարում է, որ Հայաստանին անհրաժեշտ է պարզեցնել վիզաների ստացման գործընթացը, այս հարցը հետընթաց է ապրում գետնի վրա: Հայաստանի քաղաքացիներին վերոնշյալ հանրաքվեին կբերեն արդեն մշակված այն ոգով, որ հայ ժողովրդին փայլուն ապագա է սպասվում, իսկ ՀԱՊԿ – ից և ԵԱՏՄ-ից դուրս գալը, ինչպես նաև Ռուսաստանի հետ խզումը եվրոպական դռան անհրաժեշտ բանալին են։ Ոչ ոք Հայաստանի քաղաքացիներին չի ասի, որ ՌԴ – ի հետ կապերի խզումը ինքնաոչնչացման ուղիղ ճանապարհ է, իսկ Ուկրաինայի օրինակով քչերն են կարողանում ճիշտ հետևություններ անել։ Ոչ ոք հայերին չի ասի, որ հանրապետության տնտեսությունը ոչ միայն փոխկապակցված է Ռուսաստանի հետ, այլև մեծապես կախված է նրանից, քանի որ հայկական պատրաստի արտադրանքի ամբողջ արտահանումը գնում է Ռուսաստան, իսկ եվրոպական շուկաները չեն կարող փոխարինող լինել։ Այսինքն՝ Հայաստանի արևմտամետ կուրսը որոշ առումով հակասում է Հայաստանի շահերին։
Անշուշտ, շատ լավ կլիներ, եթե Արևմուտքը Հայաստանին օգնության ձեռք մեկներ առանց որևէ նախապայմանի, ինչպես, օրինակ, Ռուսաստանի հետ հարաբերություններից հրաժարվելու պայմանը, բայց, ավաղ, ունենք այն, ինչ ունենք։
Հայաստանն այսօր չի կարող իրեն դնել այն վիճակում, որ հրաժարվի Ռուսաստանի հետ կապերից և փոխարենը ստանա, մեղմ ասած, կասկածելի և ոչ այնքան հասկանալի ապագա։