სომხური „სურმალუს“ ტრაგედია და ანტირუსული პროპაგანდა: რეალური ზრახვები დაწამქეზებლები 

14 აგვისტოს ერევანში, სავაჭრო ცენტრში სურმალუში დიდი ხანძრის სახით საშინელიტრაგედია დატრიალდა, რის შედეგადაც სულ მცირე 16 ადამიანი დაიღუპა, ორი კი უკზო-უკვლოდ დაიკარგა. დაშავდა 62 ადამიანი, ზოგი კი ამ დრომდე მკურნალობსსაავადმყოფოებში.

სომხეთის საგამოძიებო კომიტეტის ცნობით, უკვე 20 ადამიანზე ადამიანზე მეტი არისდაკითხული. გენერალურმა პროკურატურამ გამოძიება სისხლის სამართლის კოდექსის ორიმუხლით დაიწყო: ხანძარსაწინააღმდეგო უსაფრთხოების დარღვევა და აალებადი ან წვადიმასალების შენახვის წესის დარღვევა.

სომხეთში 17-18 აგვისტო გლოვის დღეებად გამოცხადდა.

რაც მოხდა ერთ-ერთი ყველაზე მძიმე ტრაგიკული შემთხვევაა ბოლო წლების განმავლობაშისომხეთში, როდესაც ასეთი ინციდენტის შედეგად ამდენი მსხვერპლი და დაშავებული იყო. მიუხედავად ამ საშინელი ტრაგედიისა, არიან ისეთებიც, ვინც ცდილობს ამ საქმისპოლიტიზირებას და საგარეო პოლიტიკური ელფერის შესძენას.

ყველაფერი გრანტებისთვის

მაშინ, როდესაც რესპუბლიკაში სამძებრო სამუშაოები მიმდინარეობდა და საზოგადოება ამინციდენტთან დაკავშირებით დიდ შოკს განიცდიდა, ზოგიერთმა სოციალურ-პოლიტიკურმაძალამ დაიწყო ნამდვილი ანტირუსული ტალღის აგორება და რუსეთს ადანაშაულებდნენტრაგიკულ შემთხვევაში სურმალუში, თითქოს ერევნის სავაჭრო ცენტრში გაჩენილი ხანძრისუკან მოსკოვი იდგა.

მთავარი წამქეზებლები ის სოციალურ-პოლიტიკური ძალები არიან, რომლებსაც აფინანსებს დაკოორდინაციას უწევს შეერთებული შტატები, მათ შორის სომხეთის მთავრობისპროდასავლური ფრთა. ყველაზე მნიშვნელოვანი აქტორებია ეროვნულ-დემოკრატიულიპოლუსი (NDP, National Democratic Pole — ავტორის მინიშნება), რომლის წარმომადგენლებიხშირად სტუმრობენ აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის შენობას, ასევე საელჩოებს თავადსომხეთში.

ედპ-ის მთავარი მიზანი ანტირუსული განწყობების გაღვივებაა და მათთვის არ აქვსმნიშვნელობა ეს სისხლის ღვრით თუ უდანაშაულო მსხვერპლის ხარჯზე ხდება. ამ სოციალურ-პოლიტიკური ძალის ლიდერებისთვის ხალხის სიცოცხლეს დიდი მნიშვნელობა არ აქვს, რადგან რამდენიმე წლის წინ სწორედ მათ აიღეს ერევანში პოლიციის შენობა და მოკლესპოლიციელი.

ტრაგედიის შემდეგ დაუყოვნებლივ, ნდპ-ის წარმომადგენლებმა და პროდასავლურმასაზოგადო და პოლიტიკურმა მოღვაწეებმა მალევე განაცხადეს, რომ სურმალუს სავაჭროცენტრის დაწვის გზით სწორედ რუსეთი ახორციელებდა ზეწოლას სომხეთის ხელისუფლებაზეყარაბაღის საკითხში დათმობაზე წასვლის მიზნით. ამ პირებს შორის არიან ნდპ-ის წევრებიჰაიკ მარტიროსიანი და სამველ ასლიკიანი, ასევე ამ გაერთიანების სხვა წარმომადგენლები. მსგავსი განცხადებები გააკეთეს არაერთი პროდასავლური სოციალური და პოლიტიკურიძალების წევრებმა, რომლებიც გარე კონტროლის ქვეშ არიან.

ამ დღეებში კიდევ ერთი აქტიური პროპაგანდისტია პროსახელისუფლებო, აგრეთვეპროდასავლური მოღვაწე სტიოპა საფარიანი, რომელმაც განაცხადა, რომ თავად რუსეთიადამნაშავე იმაში, რომ სურმალუში მომხდარ ინციდენტს აბრალებენ.

17 აგვისტოს სომხეთში რუსეთის საელჩომ საპროტესტო ნოტა გაუგზავნა სომხეთის საგარეოსაქმეთა სამინისტროს და მოუწოდა სომხეთის ხელისუფლებას გაეკეთებინათ შესაბამისიკომენტარები ზემოაღნიშნულ განცხადებებთან დაკავშირებით, ასევე გადაედგათ ნაბიჯები, რომლებიც მიმართული იყო მსგავსი არამეგობრული გამოვლინებების აღსაკვეთად.

აშკარაა, რომ საპროტესტო ნოტა გადაეგზავნა სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს, რადგან უკვე დიდი ხანია ცნობილია, რომ ყველა ამ ზემოხსენებულ ანტირუსულ ძალებსსომხეთის ხელისუფლების გარკვეული წრეებიც კურირებენ.

რეალური ზრახვები

ცნობილია, რომ უკრაინაში რუსეთის სპეცოპერაციის დაწყების შემდეგ რიგ ქვეყნებში, მათშორის მოსკოვისთვის მოკავშირეობრივ ქვეყნებში, რუსეთის წინააღმდეგ არაერთი ქმედებაგარედან იქნა დაკვეთილი და ანტირუსულმა ტალღამ შეგნებულად დაიწყო რხევა. სომხეთი ამქვეყნებს შორის ერთ-ერთი ლიდერია, ვინაიდან სწორედ აქ მრავალი წლის განმავლობაშიაქტიურად იქმნება და ფართოვდება არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სოციალურ-პოლიტიკური ერთეულების ქსელი, რომლებიც ფინანსდებიან უცხოური სახსრებით.

დიდი ხნის განმავლობაში, ამ სტრუქტურებისა და ძალების მთავარი მიზანი იყო სომხურისაზოგადოების თვალში რუსეთის იმიჯის დისკრედიტაცია, ხშირად ტოტალური ტყუილითა დადეზინფორმაციით, როგორც ეს იყო სურმალუს სავაჭრო ცენტრში მომხდარი ინციდენტისშემთხვევაში.

მათი უცხოელი სპონსორების საბოლოო მიზანი სომხეთია, რომელიც რუსეთს მოწყდება დამერე რა ბედი ეწევა თავად რესპუბლიკას, არ აქვს მნიშვნელობა, რადგან მისი ბედი ამისშემდეგ არავის აინტერესებს.

თუმცა, ჩნდება მთავარი კითხვა: სომხეთის ხელისუფლება, უფრო სწორად, მისი გარკვეულინაწილი გარე ძალებთან ერთად რატომ უწევს კოორდინაციას ზემოაღნიშნული ძალებისმოქმედებებს? რატომ არ აღმოფქვრის სომხეთის უმაღლესი ხელმძღვანელობა მსგავსგამოვლინებებს?

არსებობს ორი მნიშნელოვანი გარემოება, რომელიც გასცემს პასუხს ამ ორ კითხვაზე: პირველი, ფაშინიანის ძალაუფლება შესაძლებელი გახდა უცხოური სოციალურ-პოლიტიკური ქსელისმხარდაჭერის წყალობით, რომელმაც 2018 წელს გადამწყვეტი როლი ითამაშა ძალაუფლებისცვლილების პროცესში, და მეორე — ყარაბაღში არსებული ვითარება, ასევე სომხეთისხელისუფლების მხრიდან დათმობები, რაც დიდ ზიანს აყენებს ფაშინიანისა და მისი გუნდისრეიტინგს.

ამ შემთხვევაში სომხეთის ხელისუფლება თავისი იმპროვიზირებული ანტირუსული ძალებითყველა ისარს რუსეთისკენ აბრუნებს, თითქოსდა მოსკოვია დამნაშავე სომხეთის ყველაუბედურებაში ყარაბაღში.

ამ პრაქტიკას სომხეთის დღევანდელი ხელისუფლება დიდი ხანია იყენებს, მაგრამ დიდი ხანიაყველა ყველაფერს ხვდება.

25 აგვისტოს სომხურმა მხარემ უნდა დათმოს ახალი ტერიტორიები ყარაბაღში ლაჩინისდერეფნის რაიონში და უკვე ყველა არსებული არხით იფეთქებს ანტირუსული განწყობები.

რაც მთავარია, სომხეთის საზოგადოებამ უნდა შეძლოს სიმართლის გარჩევა ტყუილისგან დაშორსმჭვრეტელობას მოკლებულ საგარეო პოლიტიკას ხშირად ყველაზე არაპროგნოზირებადინეგატიური შედეგები მოჰყვება, რაც შეიძლება კატასტროფული იყოს სომხეთისთვის.

არმან გუკასიან, პოლიტოლოგი